Geschiedenis Het Koggenhuis en Schardam

HISTORIE

Schardam

Schardam was van oorsprong een dorp met een bevolking van (arme) kleine vissers en boeren. Omstreeks 1315 is er dam aangelegd in het zeegat bij Schardam omdat er regelmatig overstromingen plaatsvonden, zelfs tot aan Castricum en Beverwijk. Die dam was toen ook al een ‘volledam’ (zonder doorvaart) met een spui om het overtollige water af te kunnen voeren. Dit oude zeegat heet nu de ‘Korsloot’ (‘verkorte sloot’), vroeger was dat de ‘keersloot’ of ‘schuifsloot’, waar het zoute water werd ‘gekeerd’ en waarschijnlijk over een schuif tegen hoog water beschikte. Die dam was weer een belemmering voor de toenmalige scheepvaart naar o.a. De Rijp. Er werd vervolgens dus weer een ‘overhaal’ gebouwd, om de schepen over de dam te kunnen zetten. Tot op de dag van vandaag is er nog steeds geen doorgaande scheepvaart mogelijk, zijn alle drie de sluizen alleen spuisluizen, nu van afstand bediend door de computers van het Hoogheemraadschap.

Het huidige sluizencomplex nabij Het Koggenhuis is oorspronkelijk in de 16 e eeuw gebouwd en daarna een aantal maal gerestaureerd. Er zitten gevelstenen in van 1712 en 1738, beiden behorende bij een herbouw / restauratie van de sluis.   De sluizen zijn nu rijksmonument en hebben altijd een cruciale rol gespeeld bij waterhuishouding van ons gebied en doen dat nu in feite nog, ondanks de bouw van het nieuwe gemaal (2017) bij Lutje Schardam.

Waar komt de naam Schardam vandaan?
Een paar opties: het vroegere zeegat had waarschijnlijk hoge uitgesleten kades: in het Engels ‘shore’ (= steile oever, met een beetje fantasie wordt dat s(c)har) of: er zou een meertje hebben bestaan met de naam ‘Schaer’ waar de namen Schardam en Scharwoude aan refereren….. dan nog één: volgens het ‘Fryske woordenboek’ betekent schar (skar): ‘weidegronden der zeedijken ……’Zegt u het maar…
Er was (is) sprake van (van zuid naar noord) ‘Zuid Schardam’, ‘Hoog-Schardam’, Lutje Schardam (bij de Hornsluis) en ‘Laag- Schardam’ (richting Oudendijk) en dat voor iets meer dan 40 huizen….. Schardam was ooit vroeger een zelfstandige gemeente, daarna werd tussen de Zuid- sluis en Noord- sluis een gemeente grens bepaald: Gemeente Beets in het noorden en in het zuiden de gemeente
Zeevang. Tegenwoordig valt heel Schardam onder de gemeente Edam-Volendam.

In het verre verleden schijnt het zelfs zo te zijn geweest dat Graaf Floris V begin 14 e eeuw een parochie heeft gesticht in Schardam en een heuse burcht heeft laten bouwen, waarvan de resten nog ergens in de Floriskoog (naar hem vernoemd) terug te vinden moeten zijn. In de Floriskoog heeft ooit ook een molen gestaan. Schardam is dus niet zo maar een dorp….

Het Koggenhuis

Het pand op Schardam 19 is waarschijnlijk rond 1870 gebouwd en is altijd een bedrijfspand met woning geweest. Het was vroeger een graan- overslag plek met herberg, een kruidenierswinkel, brandstoffen- en fouragehandel en café, totdat wij er in 1994 gingen wonen.
Het was destijds een café aan de dijk, met uitzicht over het Markermeer (vroegere Zuiderzee), winkel en deels woonhuis, met een podium voor de toneelvereniging, voor feesten en bruiloften, plus daar achter een groot balkon met uitzicht over de weilanden.
Er is in al die jaren flink aan verbouwd. Op een aantal foto’s is nog de oude stenen gevel te zien, waarvan nu niet veel meer over is.
Voormalige uitbaters waren Gerrit Prins, de fam. Edel (Café Edel, rond 1920), fam. Klok (café Zeezicht), en Jan Dikkerboom (nu beheerder camping voor Anker).
De familie Edel heeft tussen de beide sluizen nog een grote schuur gehad t.b.v. de opslag van o.a. brandstoffen. Ooit heeft daar ook nog een herberg gestaan.
In de jaren 1975-1985 woonde Jan Bakker -gepensioneerd oud Parool journalist- aan de ene kant van het huis en had in de andere kant een prachtige Jugendstil bar waarin hij een café runde voor de buurt, en de buurt hém hielp om het café te runnen. En mooie samenwerking met prachtige gedenkwaardige momenten en verhalen.
Tijdens die periode waren er ook Jazz concerten in Het Koggenhuis.